1. Tổng Quan Về DeepSeek
DeepSeek là công ty khởi nghiệp AI Trung Quốc được thành lập vào tháng 5/2023 bởi Liang Wenfeng, người đồng sáng lập quỹ đầu cơ định lượng High-Flyer. Công ty hoạt động như một phòng nghiên cứu độc lập dưới sự bảo trợ của High-Flyer, tập trung phát triển các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) mã nguồn mở với mục tiêu đạt trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI). Đến năm 2025, DeepSeek đã gây chấn động thị trường toàn cầu với các mô hình như DeepSeek-V3 và DeepSeek-R1, vượt mặt các đối thủ Mỹ về hiệu suất và chi phí.
Liang Wenfeng người đồng sáng lập Quỹ đầu cơ định lượng High-Flyer – Công ty bảo trợ của DeepSeek
2. Lịch Sử Phát Triển & Các Mô Hình Chính
2.1. Các Phiên Bản Đột Phá
- DeepSeek Coder (11/2023): Mô hình đầu tiên, tập trung vào lập trình với 87% dữ liệu huấn luyện là mã nguồn.
- DeepSeek LLM (12/2023): Mô hình đa năng 67 tỷ tham số, tiếp cận hiệu suất GPT-4.
- DeepSeek-V2 (05/2024): Giới thiệu kiến trúc DeepSeekMoE, giảm 50% chi phí huấn luyện so với phiên bản trước .
- DeepSeek-V3 (12/2024): Sử dụng kiến trúc Mixture-of-Experts (MoE) với 671 tỷ tham số, nhưng chỉ kích hoạt 37 tỷ tham số/truy vấn, đạt hiệu suất tương đương GPT-4o với chi phí huấn luyện chỉ 5.58 triệu USD.
- DeepSeek-R1 (01/2025): Mô hình lập luận nâng cao, cạnh tranh trực tiếp với OpenAI o1, sử dụng reinforcement learning để tự cải thiện thông qua thử nghiệm và phần thưởng thuật toán.
2.2. Đặc Điểm Công Nghệ
- Kiến Trúc MoE: Tối ưu hóa tài nguyên bằng cách chỉ kích hoạt các chuyên gia phù hợp với từng tác vụ, giảm 80% năng lượng tiêu thụ so với mô hình dày đặc.
- FP8 Mixed Precision Training: Kỹ thuật giảm bộ nhớ GPU và tăng tốc độ huấn luyện, phù hợp với phần cứng hạn chế như NVIDIA H800 (phiên bản xuất khẩu cho Trung Quốc).
- Distillation: Nén kiến thức từ mô hình lớn sang phiên bản nhỏ hơn, giúp triển khai trên phần cứng cá nhân.
3. Ưu Điểm Vượt Trội So Với ChatGPT & Đối Thủ
3.1. Hiệu Suất & Chi Phí
- Hiệu suất toán học: DeepSeek-R1 đạt 97.3% trên MATH-500, vượt GPT-4o (96.4%).
- Chi phí API: Chỉ 0.55/triệutokenđa^ˋuvaˋo∗∗vaˋ∗∗2.19/triệu token đầu ra, rẻ hơn 20 lần so với ChatGPT.
- Tốc độ xử lý: Đạt 60 token/giây nhờ kiến trúc MoE, nhanh hơn 3 lần so với phiên bản trước.
3.2. Tính Linh Hoạt & Mã Nguồn Mở
- Tích hợp đa nền tảng: DeepSeek-R1 được Perplexity AI tích hợp để cải thiện tìm kiếm web, xử lý dữ liệu trên máy chủ Mỹ/EU để đảm bảo tuân thủ GDPR.
- Triển khai cục bộ: Hỗ trợ chạy mô hình trên phần cứng cá nhân, phù hợp với người dùng quan tâm đến quyền riêng tư.
- Cộng đồng mạnh: 5 triệu lượt tải trên Hugging Face và 500+ mô hình phái sinh.
4. Tác Động Đến Thị Trường AI Toàn Cầu
4.1. Thách Thức Với Công Nghệ Mỹ
- Khủng hoảng chứng khoán: Ra mắt DeepSeek-R1 khiến Nasdaq giảm 3.4%, NVIDIA mất 17% giá trị (tương đương 600 tỷ USD).
- Đe dọa mô hình kinh doanh: DeepSeek mã nguồn mở và miễn phí buộc các công ty Mỹ như OpenAI phải cắt giảm giá hoặc cải tiến sản phẩm.
4.2. Lo Ngại An Ninh & Địa Chính Trị
- Rủi ro backdoor: Khả năng mô hình chứa lỗ hổng hoặc hành vi ẩn theo chỉ đạo của chính phủ Trung Quốc, đặc biệt sau vụ tấn công DDoS vào dịch vụ của họ.
- Kiểm duyệt nội dung: DeepSeek lọc các chủ đề nhạy cảm như Thiên An Môn hoặc Đài Loan theo quy định của Trung Quốc.
5. Thách Thức & Tương Lai
5.1. Hạn Chế Hiện Tại
- Khoảng cách phần cứng: Xuất khẩu chip NVIDIA H100 bị hạn chế, buộc DeepSeek sử dụng H800 với hiệu suất thấp hơn.
- Thiếu minh bạch dữ liệu: DeepSeek không công khai dữ liệu huấn luyện, gây lo ngại về độ tin cậy.
5.2. Chiến Lược Tương Lai
- Hợp tác toàn cầu: Liên kết với AMD để tối ưu hóa phần cứng và mở rộng thị trường.
- Phát triển AGI: Tập trung vào mô hình lập luận tự cải thiện thông qua reinforcement learning.
6. Kết Luận: DeepSeek – Biểu Tượng Của Cuộc Cách Mạng AI Giá Rẻ
DeepSeek không chỉ là đối thủ của OpenAI mà còn là hình mẫu cho AI bền vững — kết hợp hiệu suất cao, chi phí thấp và mã nguồn mở. Dù đối mặt với thách thức về phần cứng và niềm tin thị trường, DeepSeek đang định hình lại tương lai của AI toàn cầu, chứng minh rằng đổi mới công nghệ có thể đến từ bất kỳ quốc gia nào, bất chấp rào cản địa chính trị